Προς Αρίστους

Τις τελευταίες μέρες, που ανακοινώθηκαν και οι βάσεις εισαγωγής των διαφόρων τμημάτων της χώρας, έχει επικρατήσει, δικαίως, ένας χαμός στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης - και όχι μόνο, αλλά εκεί παρατηρείται πιο έντονα, ίσως. Από τη μία, το Υπουργείο Παιδείας και ειδικά η υπουργός κ. Νίκη Κεραμέως δέχεται δριμύτατη κριτική για την εφαρμογή της περιβόητης Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής (ΕΒΕ), από την άλλη αρκετοί εστιάζουν στο πώς τα παραπάνω ήταν αναγκαίο κακό για να αναβαθμιστεί η παιδεία στη χώρα μας.

Μπούρδες.

Μπούρδες, διότι όλος αυτός ο «διάλογος» γίνεται πάνω στα ενδεχομένως χαμένα όνειρα κάποιων παιδιών. Διότι, στο τέλος της ημέρας, αυτά είναι τα μόνα χαμένα, από την όλη κατάσταση - όσο για το ποιος κερδίζει, ακόμα το ψάχνουμε. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα ένα-ένα. Κάνοντας μία βόλτα στα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης θα δούμε πηχυαίους τίτλους όπως ο ακόλουθος: «40.000 μαθητές εκτός πανεπιστημίων». Ο εν λόγω αριθμός είναι, μάλιστα, ο πολιορκητικός κριός όσων επιχειρούν να αλώσουν το ιδεολογικό άντρο της κυβέρνησης περί αριστείας. Πράγματι, κάπου τόσα είναι τα παιδιά που φέτος δεν κατάφεραν να εισαχθούν σε κάποια σχολή στην επικράτεια. Ωστόσο, περίπου 25.000 δεν το πετύχαιναν αυτό ούτως ή άλλως, κάθε χρόνο τα τελευταία χρόνια. Συνεπώς, το εύρος της ζημιάς που έχει επιφέρει η ΕΒΕ είναι περίπου 15.000 μαθητές - λίγο λιγότεροι από τους κατοίκους της Πρέβεζας - να μείνουν εκτός κάποιας σχολής, ενώ, αν είχαν δώσει κάποια άλλη χρονιά στο πρόσφατο παρελθόν, θα έμπαιναν. Κι είναι σημαντικό να έχουμε στον νου μας ποια είναι η πραγματική έκταση των προβλημάτων που προκάλεσε η εφαρμογή της ΕΒΕ αν είναι να την κρίνουμε επί της ουσίας - και όχι απλά να κάνουμε κομματική προπαγάνδα με τον πόνο των παιδιών από το εκάστοτε ιδεολογικό μας μετερίζι.

Όσο ενοχλητικό κι αν είναι - ειδικά για έναν μαθηματικό - το να παραποιούνται και να παρερμηνεύονται στατιστικά δεδομένα, νομίζω ότι το παραπάνω είναι ίσως το μόνο ουσιαστικό σφάλμα των επικριτών της ΕΒΕ στο δημόσιο διάλογο. Διότι, από εκεί και πέρα, τη σκυτάλη παίρνουν σχεδόν εξ ολοκλήρου οι υποστηρικτές της, εκφράζοντας πολλές φορές έναν απερίσκεπτα επιθετικό λόγο απέναντι σε παιδιά - έμμεσα ή και άμεσα. Διότι, επιθετικό είναι το να πει κανείς ότι έμειναν έτσι απ' έξω όσοι ήταν «τουρίστες» - εκτός αν κι όσα παιδιά φοιτούν ή έχουν φοιτήσει π.χ. στο τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών στην Ξάνθη είναι «τουρίστες». Επιθετικό είναι να χαρακτηρίζει κανείς παιδιά τόσο εύκολα ως μη ικανά, ασυνεπή, τεμπέλικα, επειδή δεν έγραψαν καλά σε κάποιες εξετάσεις. Πράγματι, κάθε χρόνο υπάρχουν παιδιά που δίνουν πανελλαδικές απλά και μόνο για να δώσουν και μετά να δουν τι θα κάνουν με τη ζωή τους, αλλά αυτά τα παιδιά δεν έμεναν ούτως ή άλλως εκτός των σχολών; Τι ήταν τόσα χρόνια η πλειονότητα αυτών των 25.000 παιδιών που δεν πετύχαιναν στις πανελλαδικές;

Ένα βήμα παρακάτω, λέγεται ότι η ΕΒΕ χτύπησε τη νοοτροπία του «μπήκα κάπου για να πάρω το πάσο». Τη χτύπησε, όντως; Σίγουρα, και πάλι, κάποια παιδιά, μην πετυχαίνοντας καμία σχολή της προτίμησής τους, γράφονταν σε κάποια σχολή απλά και μόνο για να καρπωθούν των φοιτητικών τους δικαιωμάτων - χωρίς να φοιτούν, σαφώς. Αυτό έχει και μία αρνητική ηθική διάσταση, καθώς δυνάμει στερεί κανείς τη θέση από κάποιο άλλο παιδί που έγραψε χαμηλότερα αλλά, αν κάποιο άλλο δεν είχε εισαχθεί «για το πάσο», να έπιανε τη σχολή της αρεσκείας του. Πώς το καταπολεμά αυτό η ΕΒΕ; Με το να αποκλείσει κάποια παιδιά από το να δηλώσουν κάποιες σχολές με χαμηλή βάση - και, άρα, μεταξύ άλλων, με χαμηλή ζήτηση. Επομένως, χτυπά το πρόβλημα ακριβώς εκεί που δεν έχει ψαχνό. Διότι, εικάζω ότι περισσότερα παιδιά ετησίως χάνουν τη θέση τους π.χ. στο Βιολογικό του ΕΚΠΑ από παιδιά που μπήκαν εκεί επειδή δεν έπιασαν κάποια ιατρική και αποφάσισαν να ξαναδώσουν - αλλά, να πάρουν και το πάσο για ένα έτος - παρά π.χ. στο Τμήμα Σχεδιασμού και Επιστήμης Ξύλου και Επίπλου. Άρα, δε νομίζω ότι είναι αυτή η πρόθεση της ΕΒΕ ή, αν είναι, τότε την επιδιώκει με τον λάθος τρόπο.

Μία ακόμα μπούρδα που ακούγεται αυτές τις μέρες είναι ότι η ΕΒΕ κατάφερε να συμβάλλει στο να ξεχωρίσουν όσοι μαθητές είναι κατάλληλοι για ακαδημαϊκή εκπαίδευση από όσους δεν είναι. Αλλά, μάλλον όχι. Δηλαδή, αν οι σχολές εισαγωγής ήταν αμιγώς ακαδημαϊκά προσανατολισμένες και στραμμένες σε κυρίως θεωρητικές σπουδές που απαιτούν ένα πιο στενό ακαδημαϊκό προφίλ, θα είχε αρκετά λογικά ερείσματα αυτό το επιχείρημα. Αλλά, δεδομένου ότι ανέκαθεν ανάμεσα στα Ανώτατα Ιδρύματα για τα οποία ανταγωνίζονται οι μαθητές κάθε χρόνο βρίσκονται μυριάδες που θεραπεύουν «πρακτικά» αντικείμενα - όπως η Φωτογραφία, η Αρχιτεκτονική Εσωτερικού Χώρου κ.α. - ίσως και το παραπάνω επιχείρημα να είναι απλά μία χαζομάρα. Διότι, για να ισχυριστεί κανείς με περίσσια αυτοπεποίθηση και σιγουριά ότι όσα παιδιά αποτυγχάνουν στις πανελλήνιες είναι αυτά που «δεν κάνουν» για τα Πανεπιστήμια, πρέπει να έχει επιβεβαιώσει κάπως ότι τα πράγματα για αυτά τα παιδιά μέχρι τις πανελλαδικές πήγαν αρκετά καλά. Αντιθέτως, το εκπαιδευτικό μας σύστημα είναι τόσο ακαδημαϊκοκεντρικό που παραγκωνίζει παιδιά με κάπως πιο «πρακτικές» ανησυχίες. Σε αυτό το πλαίσιο, η «αποτυχία» πολλών παιδιών είναι ανάλογη της αποτυχίας ενός γαϊδάρου να πετάξει.

Συνεχίζοντας τη λίστα με τις μπούρδες, φτάνουμε σε ένα αγαπημένο επιχείρημα: ότι η ΕΒΕ εμποδίζει πλέον τμήματα να έχουν φοιτητές που εισάγονται με 2 και με 3 σε συναφή με το αντικείμενό τους μαθήματα. Εντάξει, σίγουρα δεν είναι χρήσιμο μαθητές να εισάγονται σε ένα τμήμα μαθηματικών με 4 στα μαθηματικά, ωστόσο, η λύση σε αυτό είναι πράγματι να μην εισαχθούν; Πιο απλά, θεωρεί κανείς ότι όλα πήγαν καλά έτσι ώστε ένας άνθρωπος που έχει εκπαιδευτεί 13 χρόνια να φτάσει στην απόφαση «Ε, ας μπω σε κάτι που ούτε μου αρέσει ούτε είμαι καλός»; Προφανώς, τα λάθη έχουν γίνει στην πορεία της εκπαίδευσής του. Ενδεχομένως να του στερήθηκαν ευκαιρίες να βρει τον εαυτό του, τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντά του και όλα αυτά τα «τετριμμένα» αλλά ουσιώδη που παρέχει π.χ. ο επαγγελματικός προσανατολισμός. Αν, λοιπόν, το πρόβλημα είναι σαφώς, νωρίτερα στην αλυσίδα, εμείς τι πετυχαίνουμε με το να χορηγούμε αντιβηχικό σιρόπι για έναν επιθανάτιο ρόγχο; - αφήνεται για δυνατούς λύτες.

Τελειωμό δεν έχει αυτή η λίστα με τις χαζομάρες που διαβάζουμε κι ακούμε για την ΕΒΕ και τις ευεργεσίες της. Επόμενο σε αυτήν τη λίστα είναι ότι μέσω της ΕΒΕ θα αναγκαστούν να κλείσουν τμήματα της περιφέρειας, κυρίως, που υπάρχουν απλά και μόνο για να στηρίζουν την τοπική οικονομία. Σίγουρα, ο σκοπός ενός Πανεπιστημίου δεν είναι να βρίσκουν δουλειά οι καφετέριες και να νοικιάζονται διαμερίσματα σε πόλεις της επικράτειας, αλλά, συμβαίνει - κι άρα δεν μπορεί να «ξεσυμβεί» χωρίς ουσιαστικό πλάνο την επόμενη μέρα. Επομένως, ας πούμε ότι κλείνουν ξαφνικά τα τόσα κακά τμήματα της περιφέρειας. Τι θα γίνει με τις επιχειρήσεις που έκαναν τζίρο από τους φοιτητές; Τι θα γίνει με τα διαμερίσματα που ενοικιάζονται από φοιτητές; Τι θα γίνει με όσα άτομα εργάζονται στα τμήματα αυτά; Δε μοιάζει αυτό το επιχείρημα μ' εκείνη τη χαζομάρα των πρώτων ετών της κρίσης: «Απολύστε τους δημόσιους υπαλλήλους που είναι τεμπέληδες». Ωραία, και μετά τι; - κι αυτό για δυνατούς λύτες.

Αφήνοντας κατά μέρους τα «επιχειρήματα» που έχουν παρουσιαστεί υπέρ της ΕΒΕ, ας σκεφτούμε λίγο και τις συγκυρίες που συντρέχουν. Αρχικά, το προφανές. Έχει νόημα να εφαρμοστεί κάτι τέτοιο σε μία χρονιά που τυχαίνει να έχουμε και μία πανδημία, τα μαθήματα να γίνονται όπως γίνονται εξ αποστάσεως και τα παιδιά έχουν πορευθεί στο λύκειο με ένα άλλο εξεταστικό σύστημα κατά νου; Δε θα είχε, άραγε, νόημα κάτι τέτοιο να εφαρμοστεί - αν τόσο πολύ καιγόμαστε - από την επόμενη Α' Λυκείου από τη χρονιά που ψηφίστηκε; Κι εδώ η απάντηση είναι αρκετά εύκολη και μπορεί κανείς να διακρίνει την αφέλεια - ή τον πολιτικό οπορτουνισμό; - του Υπουργείου στη βιαστική εφαρμογή της ΕΒΕ. Έπειτα, από όλα τα προβλήματα της ελληνικής εκπαίδευσης, η εισαγωγή στα πανεπιστήμια είναι όντως το μείζον; Όχι, σαφώς, αλλά είναι το πλέον πρόσφορο για ψηφοθηρία και πολιτικούς διαξιφισμούς. Στο τέλος της ημέρας, μία αλλαγή στο σύστημα εισαγωγής στην Τριτοβάθμια είναι η μόνη που κανείς προλαβαίνει να «διαφημίσει» σε μία τετραετία. Αλλιώς, τι να διαφημίσει, τα οφέλη από την αύξηση των χρηματοδοτήσεων των Πανεπιστημίων; Ή τα οφέλη από την εισαγωγή επαγγελματικού προσανατολισμού στο Γυμνάσιο; Ή μήπως την ενίσχυση της τεχνικής εκπαίδευσης; Αυτά δεν προλαβαίνουν ούτε να φανούν ούτε να μετρηθούν σε τέσσερα χρόνια.

Έπειτα, τίθεται ένα καίριο ερώτημα σε ό,τι έχει να κάνει με την «ελάχιστη ποιότητα» που εξασφαλίζει η ΕΒΕ. Αν είναι τα παιδιά που δεν εισήχθησαν σε κάποια δημόσια σχολή να έχουν την ευκαιρία να φοιτήσουν σε κάποια ιδιωτική με το ανάλογο αντικείμενο - και αντίτιμο, σαφώς - δε θα έπρεπε το κράτος που προασπίζεται την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης να βγει και να πει «Επ, πού πας, αφού δεν έπιασες την ΕΒΕ;!» - αυτή ήταν μία αναπάντεχα λογική ένσταση του κ. Βαρουφάκη προ μηνών στο κοινοβούλιο. Πράγματι, αν στόχος της ΕΒΕ είναι, μεταξύ ίσως άλλων, να διασφαλίσει ότι οι απόφοιτοι αυτής της χώρας δε θα είναι «χαμηλού επιπέδου», τότε μήπως θα έπρεπε να μην έχει κανείς το βλέμμα του στραμμένο μόνο στα δημόσια ιδρύματα; Αν όλα αυτά, για όσα παιδιά μεγαλώνουν σε οικογένειες που διατίθενται να παρέχουν την οικονομική υποστήριξη, δεν έχουν σημασία, διότι απλά μπορούν να παρακάμψουν τις ΕΒΕ και να σπουδάσουν σε κάποιο ιδιωτικό ίδρυμα της επιλογής τους, ποιος ο ρόλος αυτών των ΕΒΕ; - άλλο ένα για δυνατούς λύτες.

Ίσως να μην είναι σαφές, αλλά η ιδέα της ΕΒΕ μπάζει από παντού. Όπως από παντού μπάζει και το να κρίνουμε παιδιά επειδή απλά δεν τα πήγαν καλά στις πανελλήνιες. Διότι, στο τέλος της ημέρας, αν αυτό λογίζεται ως αποτυχία, πώς τα βοηθάμε να τη διαχειριστούν και να βγάλουν κάτι χρήσιμο από αυτήν; Με το να τα ψέγουμε ως τα «κακά παιδιά» ενός δημόσιου διαλόγου που δεν έχει νόημα;

Άριστο.