Sí a la Democràcia!

Η δημοκρατία είναι σαν ένα τραίνο·
μόλις φτάσεις στον προορισμό σου, αποβιβάζεσαι.

Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν

Αύριο είναι, ή τουλάχιστον θα έρπεπε να είναι, μία ιστορική μέρα για τους Καταλανούς.  Αύριο οι Καταλανοί καλούνται να αποφασίσουν για το αν θα συνεχίσουν να συμπορεύονται πολιτικά με τα υπόλοιπα «έθνη που συναποτελούν το Ισπανικό έθνος» ή αν θα χαράξουν μόνοι τους από εδώ κι εμπρός το μέλλον τους. Αυτή είναι, βεβαίως η μία μεριά του νομίσματος. Από την άλλη μεριά βλέπει κανείς ανθρώπους να προβληματίζονται ως προς τη συνταγματικότητα αυτής της ενέργειας αλλά και άλλους να θέτουν υπό αμφσβήτηση την ίδια τη φύση της δημοκρατίας.

Αλλά ας βάλουμε τα πράγματα σε μία σειρά.

Αρχικά, πράγματι, με βάση το Σύνταγμα του 1978, το οποίο είναι ακόμα σε ισχύ, η διενέργεια ενός δημοψησφίσματος με τον χαρακτήρα που του έχει προσδώσει η Καταλανική κυβέρνηση και δια στόματος του επικεφαλής της, κ. Κάρλες Πουτζεμόντ - ενός δημοψηφίσματος δηλαδή που, σε περίπτωση που υπερψηφιστεί η πρόταση της κυβέρνηση για ανεξαρτησία, τότε θα υλοποιηθεί κιόλας - είναι παράνομη. Ως προς αυτόν τον άξονα, η κεντρική εξουσία της Μαδρίτης έχει κάθε νόμιμο - ίσως ο όρος «νομικό» να είναι βέβαια καταλληλότερος - δικαίωμα να υπερασπιστεί τη μη διεξαγωγή του αυριανού δημοψηφίσματος. Άλλωστε, προς αυτήν την κατεύθυνση είναι και όλες τις οι ενέργειες από την έκτη Σεπτεμβρίου, ημέρα που ψηφίστηκε - μέσα από πολλές παρατυπίες - η διεξωγωγή του δημοψηφίσματος, μέχρι τώρα. Όμως, είναι αυτή η διασφάλιση της νομιμότητας ταυτόχρονα και διασφάλιση της δημοκρατίας την οποία διατείνεται ότι εγγυάται το Σύνταγμα του 1978 στο Προοίμιό του;

Πώς προστατεύει και διασφαλίζει κανείς μία δημοκρατία; Είναι αρκετή η τήρηση του ψηφισθέντος συντάγματος; Το σύνταγμα είναι μία γραπτή καταγραφή του σκελετού του πολιτεύματος, είναι, σε μία άλλη γλώσσα, η καταγραφή του αξιωματικού συστήματος του πολιτεύματος, η βάση πάνω στην οποία χτίζονται όλοι οι άλλοι νόμοι του κράτους. Επομένως, το σύνταγμα είναι ο τρόπος να καταγραφεί και, εν συνεχεία, να εφαρμοσθεί η δημοκρατία και οι ιδέες της όπως αυτές διατυπώνονται σε αυτό. Εδώ εμφανίζεται ένα λεπτό σημείο το οποίο πρέπει να μεταχειριστεί κανείς με λεπτότητα. Ένα σύνταγμα είναι έργο ανθρώπινο και, ως τέτοιο, δεν μπορεί να εκφράσει και να διεκπεραιώσει μία καθαρά θεωρητική και αφηρημένη ιδέα, όπως αυτή της δημοκρατίας. Επομένως, κάθε σύνταγμα καταγράφει μία, λίγο έως πολύ, διαφορετική εκδοχή της δημοκρατίας ανάλογα με την εποχή, την κοινωνία και τον σκοπό δημιουργίας του. Συνυπολογίζοντας και τον παράγοντα της ατέλειας της ανθρώπινης δράσης, η δημοκρατία, το σύνταγμα και η εφαρμογή του είναι τρία διακριτά πράγματα, άρα, η πίστη στο σύνταγμα δεν εγγυάται τη δημοκρατία, παρά μόνον αν αυτό είναι αρκετά κοντά σε αυτή και εφαρμόζεται με τρόπο αντίστοιχα «ευλαβικό».

Για αυτόν τον σκοπό, πρέπει και αρκεί να μένουν το σύνταγμα και η εφαρμογή του πιστά στους θεμέλιους λίθους της δημοκρατίας - ακόμα και αν κάποιος διαφωνεί ως προς το «αρκεί», κανείς δεν μπορεί να διαφωνήσει ως προς το «πρέπει». Και σίγουρα είναι ένας από αυτούς τους θεμέλιους λίθους η ελευθερία της έκφρασης και η προστασία της. Διότι, αν ένα πολίτευμα θέλει να προσεγγίζει κατά το μέγιστο δυνατό τη δημοκρατία, τότε αυτό πρέπει να μπορεί να διαβεβαιώνει τον «δήμο» ότι η φωνή του θα ακουστεί, ότι η φωνή του πράγματι θα αποτελεί το «κράτος» και όχι ότι απλά θα είναι μία παραίνεση. Δε γίνεται να πραγματεύεται κάποιος σε αφηρημένο επίπεδο την υπαρκτή δημοκρατία και να αγνοεί παντελώς τη λαϊκή βούληση - και ως λαϊκή βούληση εννοούμε τη βούληση των πολλών, ή, ακόμα ακριβέστερα, τη βούληση των πλειόνων -, όποια κι αν είναι αυτή· ακόμα κι αν αντιτίθεται στο υπάρχουν σύνταγμα.

Υπό αυτό το πρίσμα, η κυβέρνηση του κ. Μαριάνο Ραχόι πέφτει σε ένα μεγάλο ατόπημα απαγορεύοντας αυτό που έχει στηριχτεί δημόσια πάνω από 700 από τους 948 αιρετούς αντιπροσώπους των δήμων της Καταλωνίας και από περίσσότερους από ένα εκατομμύριο ανθρώπους σε πρόσφατες διαδηλώσεις στους δρόμους της Βαρκελώνης. Με το βάρος αυτού του ατοπήματος να αυξάνεται όταν η απαγόρευση αυτή γίνεται με τρόπο σχεδόν βίαιο, σε αντίθεση με την οποιαδήποτε, έως τώρα, αντίδραση από μέρους των Καταλανών.

Ίσως όμως κάποιος να προσπαθεί να κατέβει από το τραίνο...

Και για το απόγευμα, μία μικρή φολκ νότα (πληροφορίες για τον δίσκο μπορεί κανείς να βρει εδώ):